Informacja jest w dzisiejszych czasach dobrem, które ma nie tylko znaczenie gospodarcze, lecz także społeczne. Między innymi z tych powodów potocznie przyjmuje się, że media, czyli środki masowo przekazujące informacje, są trzecią władzą. Przepływ informacji umożliwia wiedzę o czymś – o faktach, wydarzeniach czy stanowiskach, a ta przekłada się na działanie zarówno w znaczeniu szerokim jak chociażby działania polityczne, ale także w wąskim – indywidualnych osób (np. kupno akcji).
Szczególnym rodzajem informacji jest informacja publiczna, czyli taka, która dotyczy sfery działania władzy publicznej. Bez przepływu tej szczególnej informacji trudno wyobrazić sobie, szczególnie w dzisiejszych czasach, realizację zadań publicznych. Demokratyczne państwo prawa powinno dążyć do jak najbardziej transparentnych procedur, które pozwalałby obywatelom zapoznawanie się z informacją dotyczącą działania podmiotów, które posługują się mandatem wyborczym lub dysponują środkami publicznymi. Tylko w ten sposób mogą oni sprawować przynależną im bezpośrednią władzę.
Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu społecznej kontroli władzy przez organizacje pozarządowe i osoby fizyczne przedstawiamy Kompendium Wiedzy, którego podstawowym celem jest wyposażenie wskazanych podmiotów w praktyczne narzędzia służące dostępowi do informacji publicznej. Zawiera ono opis procedury ubiegania się o dostęp do informacji publicznej wraz z wyjaśnieniami podstawowych problemów, na które modą natrafić osoby realizujące prawo do informacji, analizę orzecznictwa oraz zbiór dobrych praktyk. Praktyczny charakter Kompendium może okazać się również pomocny dla organów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej.
Kontrola społeczna i medialna działalności urzędników i polityków może stanowić skuteczną prewencję przestępstw dokonywanych przez władzę publiczną. Działania takie mają szczególne znaczenie na poziomie samorządu terytorialnego, gdzie zażyłości między władzą publiczną, a np. mediami lokalnym uniemożliwiają skuteczną kontrolę działania władzy. Korupcja, a szerzej przestępstwa będące skutkiem nadużycia pełnionej funkcji publicznej nadal stanowi poważny problem społeczny w Polsce. Jednocześnie bardzo trudno jest ocenić wysokość strat jakie ponosi majątek publiczny w skutek dokonania niekorzystnych rozporządzeń mieniem, motywowanych majątkowymi pobudkami, nepotyzmem lub kumoterstwem.
Dlatego skuteczne przeciwdziałanie przestępczości wymaga nie tylko sprawnych organów powołanych w tym konkretnym celu, ale także świadomych przysługujących im praw obywateli, w tym w sposób szczególny tych, którzy zrzeszają się i organizują w różnych formach działalności społecznej. Żywimy nadzieję, że Kompendium Wiedzy, które oddajemy w ich ręce przyczyni się do zmniejszenia patologii i poprawi przejrzystość władzy publicznej, a tym samym pozwoli przeciwstawić się naruszeniom prawa.

Redaktorzy